«Ահա՛ իսկական մի իսրայէլացի, որի մէջ նենգութիւն չկայ»… Թվում է, թե առաջին հայացքից խոսքը զուտ հոգեբանական ու հոգևոր բնորոշման մասին է, սակայն, աստվածաբանական միտքը սովոր է հարցադրումները կատարել՝ հենվելով միջավայրի և բնորոշումն անողի անձի վրա. այս բնորոշումն անողը ոչ այլ ոք էր, քան Աստված ինքը: Ուստի օրինաչափ է մեզ համար փորձել հասկանալ այն առաքյալի ընդհանրական կերպարը, որին ուղղվեց այս խոսքը՝ իբրև բնորոշիչ և իբրև աստվածային խանդաղատանք և որին վիճակն ընկավ ի թիվս այլ վայրերի քարոզել Հայաստանում՝ այն էլ ամբողջական ութ տարիներ…
(ալեգորիկ-ռեալիստական էսսե)
1915 թ., Վարդանանց տոնի օրերն էին… Վարդապետը շտապ դուրս եկավ Ազգային ժողովասրահի շենքից. երգչախումբը «Նորահրաշ»-ը կատարեց, գոհ էր: Ինչ-որ ներքին մղում նրան անհապաղ ուղղորդում էր իր տուն: Նրա մտքերը վերջերս տեղատարափ էին հիշեցնում. անընդմեջ մտովի վերադառնում էր իր նախկին հանդիպումներին՝ Թուրք օջախի երևելիների հետ ու մտաբերում նրանց խոսքերը.
XIX-XX դարերում ոչ միայն փիլիսոփայության, այլ նաև քրիստոնեական աստվածաբանության մեջ գոյության խնդիրը քննարկման կարևոր հարցերից էր: Այս շրջանում գոյության երևույթի ուսումնասիրությունը դառնում է էքզիստենցիալ (գոյաբանական) աստվածաբանության լրջագույն խնդիրներից մեկը: Էքզիստենցիալիզմի հայր է համարվում դանիացի աստվածաբան — փիլիսոփա Սյորեն Կյերկեգորը (1813-1855 թթ.): Անհրաժեշտ է նշել, որ Կյերկեգորը միայն քրիստոնեական էքզիստենցիալիզմի հիմնադիրը չէ: Մի շարք էքզիստենցիալիստ փիլիսոփաներ իրենց գոյության փիլիսոփայությունը ձևավորեցին՝ հիմնվելով Կյերկեգորի գոյաբանության վրա:
Հայաստանում գիտական, ակադեմիական աստվածաբանության մասին խոսելու անհրաժեշտությունը վաղուց կա։ Թերևս ամենից անհրաժեշտն է լավ պատկերացնել աստվածաբանության՝ որպես գիտակարգի կարևորությունն այսօր՝ թե՛ միջդիսցիպլինար հետազոտություն իրականացնելու տեսանկյունից, թե՛ ակադեմիական աստվածաբանությունը՝ իրենց «աստվածաբանական» համարող զանազան համակարգերից և գիտակարգերից տարորոշելու համար։
ԱԽՏԱՆԻՇ
Մաքս Վեբերն իր՝ «Բողոքական էթիկան և կապիտալիզմի ոգին» հայտնի գրքի սկզբում բարձրացնում է հետևյալ հարցը․ «Համաշխարհային պատմության ցանկացած խնդիր ուսումնասիրող ժամանակակից եվրոպական քաղաքակրթության արգասիքը հանդիսացող մարդը պարտավոր է ինքն իրեն հարց տալ, թե հանգամանքների ինչպիսի համադրությանն է հարկավոր վերագրել այն փաստը, որ արևմտյան քաղաքակրթության մեջ, և բացառապես արևմտյան քաղաքակրթության մեջ, հայտնվել են մշակութային երևույթներ, որոնք, զարգանալով, ձեռք են բերել համամարդկային նշանակություն և արժեք»:
