Յայտնութիւն, «Պարսկաստանի» Աստուածաշունչը, — Սբ. Ղազարի մատենադարան, ձեռ. 623/3, թ. 605, 1648 թ.
14.08.2022
Նոր ուխտ
Թշնամուն ներելու և ապտակի դեպքում մյուս այտը պարզելու պատվիրանները լեռան քարոզից են, որը պետք է դիտարկել ամբողջության մեջ և առանձին հատվածներ չկտրել համատեքստից։ Նախքան ներում քարոզելը Քրիստոս այս քարոզում հստակ նշում է, որ իր պատվիրաններով անվավեր չի ճանաչում, չի ջնջում մինչ այդ մարդկությանը տրված օրենքը։ Եվս մեկ անգամ մեջբերենք Քրիստոսի խոսքը լեռան քարոզից.
«Մի՛ կարծէք, թէ Օրէնքը կամ մարգարէներին ջնջելու եկայ. չեկայ ջնջելու, այլ՝ լրացնելու: Ճշմարիտ եմ ասում ձեզ. մինչեւ որ երկինք ու երկիր անցնեն, մի յովտ իսկ, – որ մի նշանախեց է, – Օրէնքից եւ մարգարէներից չի անցնի, մինչեւ որ այս բոլորը կատարուի: Ով որ այս պատուիրաններից, փոքրերի՛ց անգամ մի բան կը ջնջի եւ մարդկանց այդպէ՛ս կ՚ուսուցանի, երկնքի արքայութեան մէջ փոքր պիտի համարուի. իսկ ով կը կատարի եւ կ՚ուսուցանի, երկնքի արքայութեան մէջ նա մեծ պիտի համարուի: Բայց ասում եմ ձեզ, որ, եթէ ձեր արդարութիւնը աւելի չլինի, քան օրէնսգէտներինը եւ փարիսեցիներինը, երկնքի արքայութիւնը չէք մտնի: (Մատթ. 5։17-20)։
Այս ասելուց հետո Քրիստոս թվարկում է Հին Կտակարանի մի քանի պատվիրաններ, որոնք վերաբերում էին մարդկանց անհատական հարաբերություններին և մի շարք լրացումներ է անում, ավելի խստացնելով պահանջները։ Անհատական բառն ընգծեցինք, որպեսզի առանձնահատուկ ուշադրություն դարձնենք մի կարևոր հանգամանքի վրա, որը թույլ կտա մեզ հանգուցալուծելու Հին և Նոր Կտակարանների պատվիրանների կատարման թվացյալ հակասությունը։
Հին Կտակարանում նկարագրվող հակամարտությունները կրում էին ազգամիջյան պատերազմների բնույթ։ Կամ Աստված հրահանգում էր Իսրայելին պատերազմ վարել այս կամ այն հեթանոս ժողովրդի դեմ, կամ հրեաներին պատժելու համար, արտոնվում էր այլ ժողովրդի արքային, ասպատակել Իսրայելը և գերության տանել հրեաներին։ Հին Կտակարանում հակամարտությունը կարող էր ունենալ միայն ազգամիջյան բնույթ, քանի որ մարդկության հետ Աստված այն ժամանակ խոսում էր իր կողմից ընտրված հրեա ժողովրդի միջոցով։
Մինչդեռ, երբ կատարվեցին Հին Կտակարանի մարգարեությունները և աշխարհ եկավ խոստացված Մեսիան, հրեաները խաչեցին Նրան, և նոր Իսրայելն այլևս բոլոր նրանք են, ովքեր հավատում են Քրիստոսին։ Սամարացի կնոջը Քրիստոս ասում է.
«Ո՛վ կին, հաւատա՛ ինձ, որ կը գայ ժամանակը, երբ ո՛չ այս լերան վրայ եւ ո՛չ էլ Երուսաղէմում կ՚երկրպագեն Հօրը: Դուք երկրպագում էք նրան, ում չգիտէք, իսկ մենք երկրպագում ենք նրան, ում գիտենք, որովհետեւ փրկութիւնը հրեաներից է: Բայց կը գայ ժամանակը, եւ արդէն իսկ եկել է, երբ ճշմարիտ երկրպագուները կ՚երկրպագեն Հօրը հոգով եւ ճշմարտութեամբ, քանի որ Հայրն էլ իրեն այդպիսի երկրպագուներ է ուզում: Հոգի է Աստուած, եւ նրա երկրպագուները պէտք է հոգով եւ ճշմարտութեամբ երկրպագեն» (Հովհ. 4։21-23)։
Քրիստոս չի քարոզում ներել Եկեղեցու կամ Աստծո թշնամիներին ո՛չ լեռան քարոզում, ո՛չ Ավետարանի որևէ այլ դրվագում։ Մեջբերենք լեռան քարոզի այն հատվածը, որ գայթակղության քար է դարձել բազում թերահավատների համար.
«Լսել էք՝ ինչ ասուեց. «Աչքի փոխարէն՝ աչք եւ ատամի փոխարէն՝ ատամ»: Իսկ ես ձեզ ասում եմ. չարին հակառակ չկանգնե՛լ. այլ եթէ մէկը քո աջ ծնօտին ապտակ տայ, նրան մի՛ւսն էլ դարձրու: Եւ եթէ մէկը կամենայ քեզ բռնադատել եւ քո շապիկն առնել, նրան քո բաճկո՛նն էլ թող: Եւ եթէ մէկը քեզ հարկադրի մի մղոն ճանապարհ անցնել, նրա հետ երկո՛ւ էլ գնա: Տո՛ւր նրան, ով քեզնից խնդրում է. եւ ով կամենում է քեզնից փոխ առնել, երես մի՛ դարձրու նրանից:
Լսել էք արդարեւ, թէ ինչ ասուեց. «Պիտի սիրես ընկերոջդ եւ պիտի ատես քո թշնամուն»: Իսկ ես ձեզ ասում եմ. սիրեցէ՛ք ձեր թշնամիներին, օրհնեցէ՛ք ձեզ անիծողներին, բարութի՛ւն արէք ձեզ ատողներին եւ աղօթեցէ՛ք նրանց համար, որ չարչարում են ձեզ եւ հալածում, որպէսզի որդիները լինէք ձեր Հօր, որ երկնքում է. քանի որ նա իր արեգակը ծագեցնում է չարերի եւ բարիների վրայ եւ անձրեւ է թափում արդարների եւ մեղաւորների վրայ: Եթէ սիրէք միայն նրանց, որոնք ձեզ սիրում են, ձեր վարձն ի՞նչ է. չէ՞ որ մաքսաւորներն էլ նոյնն են անում: Եւ եթէ միայն ձեր բարեկամներին ողջոյն տաք, ի՞նչ աւելի բան էք անում. չէ՞ որ մաքսաւորներն ու մեղաւորները նոյնն են անում: Արդ, կատարեա՛լ եղէք դուք, ինչպէս որ ձեր երկնաւոր Հայրն է կատարեալ» (Մատթ. 5։ 38-48)։
Ինչպես տեսնում ենք խոսքը յուրաքանչյուր մարդու անձնական թշնամիներին, անձնական հալածանքները ներելու, մերձավորի կողմից քո այտին հասցված ապտակը ներելու մասին է և այստեղ հորդոր չկա ներելու Եկեղեցուն հասցված վիրավորանքը կամ ապտակը։ Եկեղեցու թշնամիների նկատմամբ Քրիստոս լիովին այլ մոտեցում է ցուցաբերում.
«Գրի՛ր նաեւ Պերգամոնի եկեղեցու հրեշտակին. «Այսպէս է ասում նա, ով սրած երկսայրի սուրն ունի… քո դէմ մի փոքր բան ունեմ ասելու. այն, որ քեզ մօտ կայ վարդապետութիւնը Բաղաամի, այն մարդու, որ Բաղակին սովորեցրեց գայթակղութիւն դնել իսրայէլացիների առաջ, որպէսզի նրանք ուտեն կուռքերին զոհուած միս եւ պոռնկանան: Նոյնպէս եւ դու ունես նիկողայոսեանների վարդապետութիւնը, որ ես ատում եմ: Արդ, ապաշխարի՛ր, ապա թէ ոչ իսկոյն կը գամ եւ կը մարտնչեմ նրանց դէմ իմ բերանի սրով» (Հայտն. 2։12-16)։
Մեկ այլ եկեղեցու Քրիստոս ավելի մեծ աղետներով է սպառնում։ Ի դեպ ուշադրություն դարձնենք, թե ինչպես է Քրիստոս նկարագրում Իրեն.
«Գրի՛ր նաեւ Թիւատիրի եկեղեցու հրեշտակին. «Այսպէս է ասում Աստծու Որդին, որի աչքերը նման են կրակի բոցի, եւ նրա ոտքերը՝ շիկացած պղնձի… շատ բան ունեմ ասելու քո դէմ. այն, որ դու հանդուրժեցիր Յեզաբէլին՝ այդ կնոջը, որ ինքն իրեն մարգարէ է անուանում եւ մոլորութիւն ուսուցանում իմ ծառաներին, որ պոռնկանան եւ ուտեն կուռքերին զոհուածի միս: Եւ նրանց ժամանակ տուի ապաշխարելու իրենց պոռնկութեան համար, բայց չապաշխարեցին: Ահա՛ւասիկ, ես հնո՛ցն եմ գցում նրան, իսկ նրա գործակիցներին, որոնց հետ նա շնացաւ՝ մեծամեծ նեղութիւնների մէջ, եթէ չապաշխարեն իրենց գործերի համար: Եւ պիտի կոտորեմ նրանց որդիներին, եւ բոլոր եկեղեցիները պիտի իմանան, որ ե՛ս եմ, որ զննում եմ երիկամներն ու սրտերը եւ հատուցելու եմ ձեզ՝ իւրաքանչիւրիդ ըստ իր գործերի» (Հայտն. 2։18-23)։
Սխալված կլինեինք, եթե պնդեինք, թե Քրիստոս խաչելությունից առաջ այլ էր, իսկ խաչվելուց և հարություն առնելու հետո այլ։ Նման պնդումը հակասում է Ավետարանին. «Քրիստոս նույնն է երեկ, այսօր և հավիտյան» (Եբր. 13։8)։ Եվ ահա Նա, Ով հորդորում է օրհնել հալածողներին, սպառնում է. «պիտի կոտորեմ նրանց որդիներին»։ Արդյո՞ք այս դրվագը շատ է տարբերվում Հին Կտակարանի այն հատվածներից, որտեղ Աստված սպառնում է պատժել Իր պատվիրանները դրժողներին։ Եվ եթե չի տարբերվում, ուրեմն որտեղի՞ց այն թյուր ընկալումը, թե Հին Կտակարանում հիմնական գործող անձը Հայր Աստված է։ Չէ՞ որ Քրիստոս հրեաներին խոստովանում է, որ Ինքն է խոսել Աբրահամի ու Մովսեսի հետ։ Այդ մասին է վկայում նաև Պողոս առաքյալը՝ հիշատակելով այրվող մորենու դրվագը Հին Կտակարանից։
Բայց անգամ եթե Հին Կտակարանի պարագայում դեռևս կարող ենք տարբեր կարծիքներ լսել, թե որ դրվագում Ով էր հրեաների հետ խոսողը՝ Հա՞յրը, Որդի՞ն, թե Հոգի՞ն, Հայտնության գրքում խոսողն ակնհայտորեն Քրիստոս է և հենց Նա է սպառնում կոտորել չապաշխարողների որդիներին։
Շարունակելի…
Հեղինակ՝ Մհեր Բեյլերյան,
Գրվել է 2020 թ. հուլիս ամսին